Cognitie & cognitieve training: Autisme & ADHD

Doel 1

De neuropsychologische karakteristieken van kinderen met autisme en/of ADHD onderzoeken om te bepalen waar cognitieve verschillen en overeenkomsten zijn tussen deze twee vaak overlappende diagnostische classificaties.

Doel 2

Bepalen of cognitieve training een zinvolle interventie is voor kinderen en tieners met autisme en/of ADHD.

Bevindingen 1

Kinderen hadden meer problemen met een breder scala aan cognitieve taken dan kinderen met ADHD. Toch waren de overeenkomsten opvallender dan de verschillen. Op het moment dat we inzoomden op hoeveel kinderen uit één van deze groepen nu echt cognitieve problemen hadden, bleek dit vaak te gelden voor 30 tot 50% van de kinderen. Dit was zo voor kinderen met een autisme diagnose als ook voor kinderen met een ADHD diagnose.

Bevindingen 2

Studie 1: ADHD

Ons eerdere fundamentele onderzoek had laten zien dat kinderen met autisme en/of ADHD planningsproblemen hadden. In dit onderzoek willen we bekijken of een planningstraining ontwikkeld door Saskia van der Oord, Marije Kuin en Bianca Boyer goed werkt. Deze training wordt vergeleken met een andere training en we weten niet van te voren wie welke training zal krijgen zodat we goed kunnen onderzoeken welke nu het beste werkt en voor wie de training werkt. Dit onderzoek kunnen we doen doordat we hiervoor een subsidie hebben ontvangen van ZonMW. Het onderzoek bij adolescenten met autisme moet nog gaan starten. Dit trainingsonderzoek zal gecombineerd worden met een onderzoek naar plannen, symptomen en geassocieerde problemen.

Studie 2: Autisme

We onderzochten of EF training Braingame Brian een geschikte behandeling is voor kinderen met autisme. We vergeleken twee versies van de training (een werkgeheugen- en een cognitieve flexibiliteittraining) met een actieve controle training (niet-EF training). Van de 121 kinderen die de training deden, voltooiden 90 kinderen alle sessies. Kinderen in alle drie de trainingsgroepen (werkgeheugen-, flexibiliteit- en niet-EF trainingsgroep) gingen vooruit in werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit en volgehouden aandacht zoals gemeten met taken bij de kinderen, en in EF, sociaal gedrag, ADHD-kenmerken en kwaliteit van leven zoals gemeten met vragenlijsten die ouders invulden. Kinderen die de werkgeheugen- of cognitieve flexibiliteitstraining deden verbeterden echter niet veel meer dan kinderen die de niet-EF training deden. Er werden slechts kleine effecten gevonden. De werkgeheugentraining zorgde voor iets meer verbetering van werkgeheugen (taak) en ADHD-kenmerken (vragenlijst). De flexibiliteitstraining zorgde voor iets meer vooruitgang in flexibiliteit (taak). Het doel van de training was dat kinderen de getrainde functies beter konden toepassen in het dagelijks leven, maar dit bleek niet het geval. We onderzochten ook of de training geschikt is voor subgroepen kinderen met ASS, maar intelligentie, autisme kenmerken, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit, Theory of Mind en beloningsgevoeligheid beïnvloeden de training en trainingseffecten niet. De training lijkt dus helaas geen geschikte nieuwe interventie voor kinderen met ASS.

Gerelateerde publicaties

Two Novel CBTs for Adolescents with ADHD: The Value of Planning Skills. Boyer, B., Geurts, H.M., Prins, P.J.M., van der Oord, S. , Adolescent Psychiatry, 24, DOI: 10.1007/s00787-014-0661-5
Planning skills in autism spectrum disorder across the lifespan: A meta-analysis and meta-regression Olde Dubbelink, L., & Geurts, H.M., Journal of Autism and Developmental Disorders, 47, DOI: 10.1007/s10803-016-3013-0
Exploring possible predictors and moderators of an executive function training for children with an autism spectrum disorder de Vries, M., Verdam M.G., Prins P.J., Schmand B.A., Geurts, H.M. , Autism, 22, DOI: 10.1177/1362361316682622
ADHD en autisme: Zijn er verschillen? Geurts, H.M., Neuropraxis, 1, DOI: 10.1007/BF03078993
Braingame Brian: Een executieve functietraining met game-elementen voor kinderen met ADHD Ten Brink, E., Dovis, S., Ponsioen, A., Geurts, H.M., Van der Oord, S., De Vries, M., & Prins, P., In: Braet C., & Bogels S. (eds) Protocollaire behandelingen voor kinderen en adolescenten met psychische klachten
Braingame Brian: Toward an Executive Function Training Program with Game Elements for Children with ADHD and cognitive control problems Pier J.M., Ten Brink, E., Dovis, S., Ponsioen, A., Geurts, H.M., de Vries, M., & van der Oord, S., Games for Health, 2, DOI: 10.1089/g4h.2013.0004
Does reward frequency or magnitude drive reinforcement-learning in ADHD? Luman, M., van Meel, K., Oosterlaan, J., Sergeant, J.A., & Geurts, H.M., Psychiatry Research, 168, DOI: 10.1016/j.psychres.2008.08.012
Executive functioning theory and autism Geurts, H.M., de Vries, M., & van den Bergh, S., In: Goldstein, S., & Naglieri, J. (eds) Handbook of Executive Functioning, DOI: 10.1007/978-1-4614-8106-5_8
Goal-directed action control in children with autism spectrum disorders Geurts, H.M., & de Wit, S., Autism, 18, DOI: 10.1177/1362361313477919
Hot and cool aspects of cognitive control in children with ADHD: Decision-making and inhibition Geurts, H.M., van der Oord, S., & Crone, E.C., Journal of Abnormal Child Psychology, 34, DOI: 10.1007/s10802-006-9059-2
How specific are executive functioning deficits in Attention Deficit Hyperactivity Disorder and autism? Geurts, H.M., Verté, S., Oosterlaan, J., Roeyers, H., & Sergeant, J. A., Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, DOI: 10.1111/j.1469-7610.2004.00276.x
How specific is a deficit of executive functioning for Attention-Deficit/HyperactivityDisorder Sergeant, J.A., Geurts, H.M., & Oosterlaan, J., Behavioural Brain Research, 130, DOI: 10.1016/S0166-4328(01)00430-2
Intra-Individual Variability in ADHD, Autism, and Tourette’s Syndrome Geurts, H. M., Grasman, R., Verté, S., Oosterlaan, J., Roeyers, H., van Kammen. S., & Sergeant, J. A., Neuropsychologia, 46, DOI: 10.1016/j.neuropsychologia.2008.06.013
One-year follow-up of two CBTs for Adolescents with ADHD Boyer, B., Geurts, H.M., Prins, P.J.M., & van der Oord, S. , European Child & Adolescent Psychiatry, 25, DOI: 10.1007/s00787-015-0776-3
Planning in autisme: Een kwalitatieve en kwantitatieve analyse Geurts, H.M., & Bringmann, L., Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme (WTA price best paper 2010)
Prepotent response inhibition predicts treatment outcome in ADHD Oord van, S., Geurts, H.M., Prins, P.J.M., Emmelkamp, P.M.G., & Oosterlaan, J., Child Neuropsychology, 18, DOI: 10.1080/09297049.2011.559159
Qualitative Treatment-Subgroup Interactions in a Randomized Clinical Trial of Treatments for Adolescents with ADHD: Exploring what Cognitive-Behavioral Treatment Works for Whom Boyer, B., Doove, L., Geurts, H.M., Prins, P.J.M., van Mechelen, I., van der Oord, S. , PloS one, 11, DOI: 10.1371/journal.pone.0150698
Shared etiology of AD/HD and ASD: a review and directions for future family-genetic studies Rommelse , N.J., Franke, B., Hartman, C.S., Geurts, H.M., & Buitelaar J.K., European Child & Adolescent Psychiatry, 19, DOI: 10.1007/s00787-010-0092-x
Short Report: Verbal Fluency in Children with Autism Spectrum Disorders: Clustering and Switching Strategies Begeer, S., Wierda, M., Scheeren, A.M., Teunisse, J.P., Koot, H.M., & Geurts, H.M., Autism, 18, DOI: 10.1177/1362361313500381
The Relationship of Working Memory, Inhibition, and Response Variability in Child Psychopathology Verté, S., Geurts, H.M., Roeyers, H., Oosterlaan, J., & Sergeant, J.A., Journal of Neuroscience Methods, 151, DOI: 10.1016/j.jneumeth.2005.08.023